دستگاه ام آر آی یا تصویر سازی مغناطیسی، دستگاهی است که با روش تشدید مغناطیس از بدن بیمار تصویر برداری پزشکی می کند. با این دستگاه دیدن بافت های درونی بدن با جزییاتی دقیق امکان پذیر است در نتیجه بیماری و مشکلات بدن را تشخیص می دهد. ام آر آی یک آهنربای بزرگ تونل شکل می باشد که با امواج رادیویی کار می کند. این دستگاه قسمت هایی از بدن که حتی با سونوگرافی و سی تی اسکن قابل مشاهده نیستند را نشان می دهد. همچنین ام آر آی توانایی تولید عکس های سه بعدی از زوایای مختلف را دارد.
هنگام تست، بیمار نباید هیچگونه حرکتی انجام دهد همچنین از آنجا که این دستگاه با تشدید مغناطیس کار می کند، وجود هر نوع فلزی در میدان مغناطیسی به سلامت بیمار آسیب می رساند در نتیجه همراه داشتن وسایل فلزی هنگام تصویربرداری ممنوع است و روند آن را مختل می کند. حتی در صورت وجود تتو باید این موضوع را با پزشک مربوطه در میان گذاشت چرا که برخی از تتوهای تیره دارای فلز هستند و ممکن است تصویربرداری را دچار مشکل کنند.
در ام آر آی برخلاف سی تی اسکن، رادیولوژی و رادیوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود در نتیجه روشی امن و بی خطر است اما تنها نکته قابل توجه این می باشد که افرادی که ترس از فضای بسته یا کلاستروفوبیا دارند باید قبل از عکس برداری با آرامبخش به خواب بروند یا از ام آر آی های رو باز استفاده کنند. ام آر آی های رو باز به دلیل فضای گسترده ای که دارند از اضطراب بیمار جلوگیری میکنند اما به همین دلیل میدان مغناطیسی ضعیف تری دارند و کیفیت تصاویرشان پایین تر است.
دستگاه ام آر آی کمر
انواع ام آر آی
- ام آر آی کمر
ام آر آی کمر توانایی بررسی آناتومی و سلامت ستون مهره های کمر را دارد و هرگونه ناهنجاری در ستون فقرات یا نخاع را تشخیص می دهد. عارضه هایی مانند بیرون زدگی دیسک و بیماری های مفصلی، التهاب و فشردگی نخاع و عصب ها و عفونت های این قسمت از بدن را تشخیص می دهد.همچنین تومورهایی که از مهره ها آغاز می شوند و به بقیه قسمت های بدن گسترش پیدا می کنند و تغییرات ستون فقرات مثل زخم یا عفونت پس از عمل را مورد بررسی قرار می دهد.
- ام آر آی مغز و نخاع
برای تشخیص بیماری های مغزی مثل ام اس، اختلالات داخلی چشم و گوش، تومورهای مغزی، سکته مغزی، صرع، سرطان، اختلالات نخاعی و آنوریسم عروق مغزی استفاده می شود.
- ام آر آی سینه
این نوع ام آر آی همراه با ماموگرافی می تواند در تشخیص سرطان سینه در زنانی که بافت متراکم دارند، موثر باشد.
- ام آر آی قلب و عروق خونی
برای تشخیص بیماری های قلبی-عروقی با تمرکز روی رگ های خونی می باشد. مواردی همچون اندازه و عملکرد دریچه های قلب، ضخامت دیواره های قلب، حملات قلبی، آنوریسم قلبی و التهاب در رگ های خونی را تشخیص می دهد. دستگاه ام آر آی Ingenia Elition 3TX یکی از دستگاه های دقیقی است که با تکنیک های پیشرفته از بدن فرد تصویربرداری می کند.
- ام آر آی استخوان ها و مفاصل
این ام آر آی در جهت تشخیص و بهبود تومور های استخوانی، عفونت های استخوانی، مشکلات دیسک ستون فقرات و صدماتی مانند پاره شدن رباط و غضروف انجام می شود.
- ام آر آی طحال و لوزالمعده
- ام آر آی کبد و مجاری صفراوی
- ام آر آی کلیه
- ام آر آی رحم و تخمدان
- ام آر آی پروستات
دستگاه ام آر آی پرتابل
طرز کار
روش کار ام آر آی به طور کلی این گونه است که امواج رادیویی و مغناطیسی آن با استفاده از پروتون های موجود در هسته اتم که مثل زمین با سرعت زیادی دور خود می چرخند، یک میدان مغناطیسی را می سازند. محور چرخش پروتون ها به خاطر این میدان مغناطیسی قوی در راستای خطوط میدان قرار می گیرند. بعد از آن امواج رادیویی مشخصی را به سمت بدن بیمار می تابانند که به صورت پالس فرستاده شده و محور چرخش پروتون ها را تغییر می دهد.
با پایان پالس رادیویی، محور چرخش پروتون ها دوباره در راستای خط های میدان مغناطیسی قرار می گیرد و سبب به وجود آمدن یک موج جدید الکترومغناطیسی می شود. سپس امواج ساطع شده از پروتون ها توسط ام آر آی دریافت شده و وارد کامپیوتر دستگاه می شود. امواج دریافتی سریعا تحلیل می شوند و تصاویر مد نظر را می سازند. پزشک مربوطه می تواند پس از این روند، تصاویر را روی مانیتور ببیند یا در صورت نیاز آن ها را چاپ کند.
کامپیوتر ام آر آی توانایی تشخیص اینکه در چه مکان هایی در بدن فرد موج رادیویی بیشتری ساطع شده را دارد. هر چقدر شدت موج دریافتی بیشتر باشد پروتون های بیشتری در آن مکان متراکم شده اند. در حقیقت ام آر آی نشان می دهد چه نقاطی از بدن دارای آب بیشتری هستند چرا که فراوان ترین اتم بدن که دارای پروتون است، اتم هیدروژن که واقع در مولکول آب است، می باشد.
در نتیجه هر جایی که موج رادیویی بیشتری وجود داشته باشد، در واقع آب بیشتری داراست. از آنجا که غلظت هر کدام از بافت های بدن با یکدیگر متفاوت است و بیماری این غلظت را تغییر می دهد، اطلاعات دقیقی از بافت های مختلف بدن و وضعیت آنها به دست می آید.
دستگاه ام آر آی پرمننت
دستگاه ام آر آی پرمننت، همان ام آر آی روباز است و به دلیل وجود بیمارانی که کلاستروفوبیا دارند وجود آن در بیمارستان موثر است. برند های مختلف و قابلیت های مختلفی از این دستگاه در بازار وجود دارند اما یکی از ویژگی های مخصوص این مدل عدم نیاز به هلیم می باشد.
هلیم، یکی از پرهزینه ترین مواد مورد نیاز در دستگاه های ام آر آی می باشد. استفاده از دستگاه ام آر آی پرمننت به دلیل عدم نیاز به هلیم این مشکل را ندارد اما دستگاه های سوپرکانداکتیو به دلیل نیاز به هلیم قیمت های بالایی دارند. برای خرید دستگاه ام آر آی هیتاچی 1.5 تسلا مدل ECHELON Smart به اینجا مراجعه کنید.
دستگاه ام آر آی روباز
آمادگی و روند پس از آن در تصویر برداری
به طور کلی ام آر آی نیازی به محدودیت غذایی خاصی ندارد و می توان مثل همیشه داروها و غذاها را مصرف کرد اما در بعضی از ام آر آی های خاص، محدودیت های غذایی ای وجود دارد که با توجه به نظر پزشک اتخاذ می شود. طبیعتا برای انجام تست باید لباس های مخصوص بیمارستان را بپوشید و از همراه داشتن فلزات در هنگام تست خودداری کنید. در صورت حساسیت به داروهای درمانی و یا نیاز به داروی ضداضطراب به دلیل کلاستروفوبیا یا ترس از فضای بسته، موضوع را با پزشک مربوطه در میان بگذارید.
بعد از تست ام آر آی باید آهسته از روی اسکنر بلند شوید تا دچار هرگونه سرگیجه یا تاری دید نشوید. اگر هرگونه آرامبخشی برای پروسه مصرف کردید تا زمان از بین رفتن آثار آن باید استراحت کنید و از رانندگی کردن پس از تصویربرداری پرهیز کنید. اگر بعد از تصویربرداری دچار هرگونه آثار جانبی مثل خارش، ورم، جوش یا مشکلات تنفسی شده اید با دکتر خود و یا در صورت وخامت زیاد با اورژانس تماس بگیرید. در صورت بروز هرگونه سرخی، درد و یا ورم در محل آی وی با دکتر خود در میان بگذارید تا این مشکلات را درمان و برطرف کنید. در غیر این صورت مشکل دیگری از سمت ام آر آی به شما آسیب نخواهد رساند.
نکات مهم هنگام استفاده
- افرادی که ایمپلنت دارند به خصوص آنهایی که حاوی آهن هستند مثل محرک های عصبی، دفیبریلاتورهای قلبی قابل کاشت، ضبط کننده های حلقه، پمپ های انسولین و کپسول های آندوسکوپی نباید وارد دستگاه ام آر آی شوند.
- صدای بلند دستگاه که شدت آن 120 دسی بل در اسکنرهای خاص است ممکن است نیاز به محافظ گوش داشته باشند.
- پیشنهاد می شود بیمارانی که مبتلا به نارسایی شدید کلیوی هستند و دیالیز انجام می دهند، دیالیز را به پس از اسکن ام آر آی خود انتقال دهند و فقط در صورت لزوم و مواقع ضروری از داروی گادولینیوم استفاده کنند.
- ام آر آی تاثیر مخربی روی بارداری ندارد اما بهرحال پیشنهاد می شود در سه ماه اول بارداری که اندام های جنین درحال شکل گیری است، از انجام ام آر آی خودداری شود.
نتیجه نهایی
به طور کلی ام آر آی روشی جامع و بی خطر برای تشخیص بیماری های مختلف در اندام های بدن می باشد. در این روش بیمار نیازی به رعایت رژیم غذایی خاصی ندارد، دردی را متحمل نمی شود و از همه مهم تر این است که در معرض اشعه ایکس قرار نمی گیرد. ام آر آی به دلیل میدان مغناطیسی قوی، پتانسیل عکس برداری از ریزترین قسمت های بدن مثل رگ های خونی و بافت های درونی بدن را دارد در نتیجه روشی کاملا مناسب برای تشخیص و درمان می باشد.
تصویربرداری مغز توسط دستگاه ام آر آی
